While NATO is 'inside' Cyprus, how much is Cyprus really 'outside' of NATO? (Tr: NATO Kıbrıs’ın İçerisindeyken, Kıbrıs NATO’nun Ne Kadar Dışında?)

While NATO is 'inside' Cyprus, how much is Cyprus really 'outside' of NATO?

Since the establishment of the Republic of Cyprus in 1960, the idea of Cyprus joining NATO has come up occasionally. Recently, following President Christodoulides’s visit to the United States, this topic has resurfaced on the agenda of the Republic of Cyprus.

Meanwhile, for those of us in the northern part of the island, it hasn’t seemed to concern us much—as if we don’t live on the same island, as if it won’t affect us, so we keep ignoring it. For better or worse, though, this is an issue that could change the fate of our island. But perhaps our indifference isn’t entirely our fault. Maybe it stems from the fact that we’ve never had a say when it comes to determining the future of our island. After all, we’ve grown used to thinking, “things always happen outside of us.”

So, will we finally change that now?

***

Perhaps for some, discussing Cyprus’s NATO membership feels like a pointless exercise. After all, for NATO membership to happen, all 32 NATO member states must unanimously agree—and, of course, we all know that Turkey won’t easily approve this, at least not for now. But must a state be a full NATO member to be "inside" NATO? After all, hasn’t NATO been "inside" our island for years?

***

When the Republic of Cyprus gained independence, three guarantor states gained responsibility as well: Turkey, Greece, and the United Kingdom. In short, these three NATO member states became responsible for the security of the newly established state. What most people don’t know is that, at the time, Greece's Prime Minister Karamanlis and Turkey's Prime Minister Menderes signed a "gentleman’s agreement" in Zurich to support Cyprus’s NATO membership as a way to counter the rise of communism on the island. While this membership has yet to materialize, NATO’s presence on the island has persisted since 1960.

***

You know who Henry Kissinger is, don’t you? Among certain Cypriots, his name isn’t remembered fondly. That’s because he is often accused of playing a role in the events of 1974 in Cyprus. In a book I recently found, "Kissinger and Cyprus: A Study in Lawlessness," the author claims that Kissinger didn’t like Makarios, the then-president of Cyprus, due to his perceived closeness to the Soviet Union. It is said that Kissinger wanted to divide Cyprus between Turkey and Greece, thereby erasing the possibility of an independent Cyprus altogether. Allegedly, he even supported the actions of Greece and Turkey in 1974.

The Greek military junta organized a coup in Cyprus, and in response, Turkey launched a military operation, capturing the northern part of the island. Kissinger reportedly said, “There is no American reason why Turkey should not take one-third of the island.”

Taking all this into account, we can see the immense role that the United States and NATO have played in our island’s past. It’s fair to say that the dynamics and political developments on the island have been driven not by Cypriots but by the "big players" of the international community.

So, with NATO so deeply embedded in our island, how much are we really "outside" of NATO?

The piece also effectively conveys frustration over the lack of Cypriot agency in shaping their own future, a sentiment that many readers, especially those familiar with Cyprus’s history, will resonate with. The rhetorical questions at the beginning and end serve as powerful bookends, tying the argument together and leaving the reader reflecting on Cyprus’s position in global politics. It’s both thought-provoking and well-constructed, offering a nuanced perspective on a deeply layered issue.

***

NATO Kıbrıs’ın İçerisindeyken, Kıbrıs NATO’nun Ne Kadar Dışında?

                1960’ta, Kıbrıs Cumhuriyeti ilk kurulduğundan beridir ara ara gündeme gelir ‘Kıbrıs’ın NATO üyeliği.’ Şimdilerde ise Başkan Hristodoulides’in ABD ziyaretinden sonra bu konu Kıbrıs Cumhuriyeti’nin gündemine tekrardan oturmuş durumda. Hoş ki, yine adanın kuzeyindekiler olarak pek bir umurumuzda olmadı bizim. Sanki ayni ada üzerinde yaşamıyoruz ve bizi hiç etkilemeyecekmiş gibi yok saymaya devam ediyoruz. İyi ya da kötü, adamızın kaderini değiştirebilecek bir olaydan bahsediyoruz aslında; ama belki de bu kadar gailesiz olmamız bizim suçumuz değildir. Belki de gailesiz olmamızın tek sebebi, geçmişte adamızın geleceği tayin edilirken aslında hiçbir zaman söz hakkımızın olmamasındandır… Ne de olsa ‘olaylar hep bizim dışımızda gelişiyor’ düşünmeye alıştık…

                Peki, artık bunu değiştirecek miyiz?

                ***

                Belki de Kıbrıs’ın NATO üyeliğini konuşmak bazılarına ‘boş’ geliyordur. Çünkü NATO’ya girebilmesi için, NATO’nun 32 üyesinin de oybirliğiyle bu üyeliği kabul etmesi gerekmektedir. Tabi ki Türkiye’nin de bu üyeliği -en azından şimdilik- kolayına kabul etmeyeceğini hepimiz biliyoruz. Ancak yine de NATO’nun içinde olabilmek için NATO’ya tamamen üye mi olmak gerekir? Ayrıca NATO yıllardır bizim ‘içimizde’ değil mi?

***

Kıbrıs Cumhuriyeti bağımsızlığını kazandığında, bunun yanında üç garantör devlet de ‘kazandı’: Türkiye, Yunanistan ve İngiltere. Yani kısacası bu üç NATO üyesi devlet, yeni kurulan devletin güvenliğinden sorumlu olacaktı. Hatta, çoğu kişi bilmez, Zürih'te o dönemin Yunanistan başkanı Karamanlis ve Türkiye başkanı Menderes, ‘adada komünizmin yükselmesine karşılık mücadele edebilmek adına’ Kıbrıs'ın NATO’ya katılımı için bir centilmenlik anlaşması imzaladılar. Her ne kadar bu henüz gerçekleşmemiş olsa da gerçekte 1960'tan sonra NATO her zaman adada varlığını sürdürmeye devam etti…

***

Kissinger’ın kim olduğunu biliyorsunuz, değil mi? Özellikle bazı Kıbrıslılar arasında adı pek de hoş anılmaz. Çünkü 1974’te Kıbrıs’ta gerçekleşen olaylarda parmağı olduğunu söylerler hep. Uzun zamandır aradığım ve henüz yeni bulabildiğim, “Kissinger ve Kıbrıs: Kanunsuzluğa Dair Bir Çalışma” isimli kitapta, yazar, Kissinger’in o dönemki Kıbrıs Cumhuriyeti başkanı Makarios’tan Sovyetler Birliği’ne yakınlığından dolayı pek hazzetmediğini ve Kıbrıs’ı Türkiye ile Yunanistan arasında bölmek istediğini, Kıbrıs’ın ayrı bir ülke olmasından kurtulmak istediğini söylüyor. Bu yüzden de Yunanistan’ın ve Türkiye’nin 1974’teki hareketlerini desteklediğini söylüyor…

Yunanistan’daki askeri cunta yönetimi buraya bir etat d’coup düzenliyor ve arkasına Türkiye adaya bir hareket düzenliyor, kuzey kısmını ele geçiriyor…

Kissinger: “Türkiye'nin adanın 1/3'ünü almamaması için hiçbir Amerikan bir sebep yok."

Tüm bu söylenenleri göz önünde bulundurduğumuzda, aslında ABD ve NATO’nun adamızın geçmişinde ne kadar büyük bir role sahip olduğunu görebiliriz. Adadaki dinamiklerin ve siyasi gelişmelerin Kıbrıslılar üzerinden değil de uluslararası camianın ‘büyük aktörleri’ üzerinden gerçekleştiğini söyleyebiliriz.

NATO bizim bu kadar içimizdeyken, biz aslında NATO’nun ne kadar dışarısındayız?